Gryzoń na wokandzie - czyli krzywda zwierzęcia w aspekcie prawnym.

Obsługując różne skrzynki odbiorcze SPŚM, często dostaję prośby o interwencję w sklepie, minizoo lub innym, podobnym przybytku. Niestety, w przypadku około 80% zgłoszeń rozkładamy ręce. Nie z lenistwa, a z bezsilności. 

Dzisiaj chciałabym poruszyć ważną kwestię jaką są prawa gryzoni w Polsce.

W Polsce prawa zwierząt określa Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt z późniejszymi zmianami. Na samym początku dowiadujemy się czym jest zwierzę i jak jest prawnie traktowane. W przypadkach nieokreślonych w ustawie zwierzę traktuje się jako mienie. 

Wczytując się w Ustawę szybko można spostrzec, że większość zapisów nie obejmuje stricte gryzoni. Niektóre gryzonie ukrywają się pod nazwą "zwierzęta laboratoryjne". Wyjaśnienie tych słów odnajdziemy w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych.

2) zwierzęta laboratoryjne:

 a) zwierzęta należące do następujących gatunków: mysz domowa (Mus musculus),  szczur wędrowny (Rattus norvegicus), świnka morska (Cavia porcellus), chomik  syryjski (Mesocricetus auratus), chomik chiński (Critetulus griseus), myszoskoczek  mongolski (Meriones unguiculatus), królik europejski (Oryctolagus cuniculus), pies  domowy (Canis familiaris), kot domowy (Felis catus), żaba trawna (Rana temporaria),  żaba lamparcia (Rana pipiens), platana szponiasta (Xenopus laevis), platana tropikalna  (Xenopus tropicalis), danio pręgowany (Danio rerio),

To jedyne sformułowanie w Ustawie, które bezpośrednio wymienia między innymi chomika syryjskiego. Jednak zwierzęta laboratoryjne to te, które wykorzystuje się do celów naukowych. Także przepisów dotyczących naszych zwierzaków oraz tych będących w sklepach zoologicznych należy szukać wśród tych dotyczących zwierząt domowych oraz ogólnych.

Środowiska gryzoniowe próbują walczyć o ich prawa, jednak dotychczas z marnym skutkiem. Prawo nadal omija gryzonie szerokim łukiem. Czy w sytuacji gdy widzimy krzywdę gryzonia możemy wyłącznie bezradnie rozłożyć ręce?

Na szczęście sytuacja małych zwierzątek nie jest aż tak zła :) Prawo co prawda bardzo ograniczyło im przywileje, ale istnieją zapisy, które pozwalają nam interweniować. Wymienię parę hipotetycznych sytuacji oraz ich rozwiązanie w Ustawie o ochronie praw zwierząt.

PRZYKŁAD	PODSTAWA PRAWNA
Królik w sklepie zoologicznym trzymany jest bez jedzenia i picia.	Art. 6 (...) pkt. 1a Zabrania się znęcania nad zwierzętami. 2. Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć (...) a w szczególności: 19) utrzymywanie zwierzęcia bez odpowiedniego pokarmu lub wody przez okres wykraczający poza minimalne potrzeby właściwe dla gatunku. Art. 9 pkt. 1 Kto utrzymuje zwierzę domowe, ma obowiązek zapewnić mu pomieszczenie chroniące je przed zimnem, upałami i opadami atmosferycznymi, z dostępem do światła dziennego, umożliwiające swobodną zmianę pozycji ciała, odpowiednią karmę i stały dostęp do wody
Chomik jest wyraźnie chory, a osoba odpowiedzialna nie podejmuje się leczenia.	Art. 1. 1. Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę. Art. 5. Każde zwierzę wymaga humanitarnego traktowania.
Sąsiad stawia klatkę z chomikiem koło śmietnika.	Art. 6 (...) pkt. 1a Zabrania się znęcania nad zwierzętami. 2. Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć (...) a w szczególności: 11) porzucanie zwierzęcia, a w szczególności psa lub kota, przez właściciela bądź przez inną osobę, pod której opieką zwierzę pozostaje;
Sklep zoologiczny podaje wężowi żywe szczurki.	Art, 33 (...) 1a. Uśmiercanie zwierząt może odbywać się wyłącznie w sposób humanitarny polegający na zadawaniu przy tym minimum cierpienia fizycznego i psychicznego.
Sytuacja jak wyżej tylko w sklepie znajdują się osoby niepełnoletnie.	Art, 34 (...) 4. Zabrania się: (...) 2) uboju lub uśmiercania zwierząt kręgowych przy udziale dzieci lub w ich obecności;
Przy ujemnej temperaturze w gospodarstwie trzymane są świnki morskie w klatce na zewnątrz bez schronienia	Art. 6 (...) pkt. 1a Zabrania się znęcania nad zwierzętami. 17) wystawianie zwierzęcia domowego lub gospodarskiego na działanie warunków atmosferycznych, które zagrażają jego zdrowiu lub życiu; Art. 9 pkt. 1 Kto utrzymuje zwierzę domowe, ma obowiązek zapewnić mu pomieszczenie chroniące je przed zimnem, upałami i opadami atmosferycznymi, z dostępem do światła dziennego, umożliwiające swobodną zmianę pozycji ciała, odpowiednią karmę i stały dostęp do wody.
Koleżanka obcięła chomikowi wibrysy* *włosy czuciowe, połączone bezpośrednio z nerwem	Art. 6 (...)  pkt. 1a Zabrania się znęcania nad zwierzętami. 1) umyślne zranienie lub okaleczenie zwierzęcia, niestanowiące dozwolonego prawem zabiegu lub procedury w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych, w tym znakowanie zwierząt stałocieplnych przez wypalanie lub wymrażanie, a także wszelkie zabiegi mające na celu zmianę wyglądu zwierzęcia i wykonywane w celu innym niż ratowanie jego zdrowia lub życia, a w szczególności przycinanie psom uszu i ogonów (kopiowanie);

Tych przykładów znalazłoby się zdecydowanie więcej, jednak jak widać znajomość prawa może pomóc zwierzakom, które znalazły się w niekorzystnej sytuacji.  Ważna jest reakcja, obojętność sprawi, że sprawca poczuje się bezkarny. Jednak chciałabym podkreślić, że należy mieć na uwadze swoje zdrowie. Jeżeli oprawcami są dorośli, uzbrojeni mężczyźni, a osobą reagującą jest nieletnia, drobna dziewczynka, to powinno się ograniczyć swoją reakcję do wezwania odpowiednich służb. To także jest godne szacunku.

Zgłoszenie organizacjom lub służbom przykładowo sklepu zoologicznego powinno mieć miejsce dopiero po zdobyciu materiału dowodowego. Z doświadczenia wiem, że relacja świadka jest niewystarczająca. Słowa powinny być poparte zdjęciami lub nagraniami danego zdarzenia. 

Są sytuacje, które dla nas są oczywistym zaniedbaniem jednak z punktu widzenia prawa już niekoniecznie. 

Takimi sytuacjami są między innymi: stadne trzymanie chomików, trzymanie świnki morskiej z królikiem, niewystarczający metraż klatki, karma niezgodna ze znanym standardem, trzymanie świnki morskiej na zewnątrz*
*według ustawy opiekun powinien zapewnić odpowiednie schronienie, nie ma zakazu uniemożliwiającego trzymanie tych zwierząt na zewnątrz

Każda organizacja zajmująca się ratowaniem gryzoni walczy o każdego zwierzaka. Czasami jednak musi się poddać. Każdemu jest ciężko ponieść porażkę, tym bardziej, jeżeli z naszą porażką w parze idzie krzywda zwierzęcia. Dopóki prawo gryzoni jest tak mocno ograniczone musimy korzystać z tego, co nam oferuje ustawa. Im więcej reakcji tym większa szansa, że sytuacja gryzoni w Polsce ulegnie zmianie.

Podczas pisania korzystałam z aktualnej Ustawy o ochronie praw zwierząt, znajdującej się na rządowej stronie Internetowego Systemu Aktów Prawnych. 

Więcej porad (również prawnych) znajdziecie na grupie wsparcia dla miłośników chomików CHOMIKI - nasza pasja